Lees over de speelavonturen van een blokfluitstudent..
Als speler krijg je in lessituaties steeds respons van je docent en/of medespelers. Daar groei je van. Andersom is dat natuurlijk ook zo. Regelmatig vraag ik aan leerlingen hoe ze mijn lessen hebben ervaren. Het zeer uitgebreide antwoord van een Summerschool-2020-student wil ik je niet onthouden. Een blokfluitist die graag extra wilde werken aan ritme. Mocht je er veel speeltrek door krijgen weet me dan te vinden!
HET EERSTE CONTACT
De eerste indrukken bij een kennismaking zijn meestal bepalend voor het verloop van het contact weet ik als gezinstherapeut en bij een telefonisch contact kun je alleen spreken en luisteren. Klinkt ze prettig? Ja, dat zeg je dan natuurlijk niet maar hoor je wel. Toon, tempo, ritme, samenspel, improvisatie en compositie komen dus al gelijk aan bod bij zo’n eerste contact. Leuk en spannend tegelijk.
Brechtje klinkt helder, stevig tempo, blijft goed in de maat en kan heel goed afstemmen.
Mijn wensen en haar mogelijkheden vlochten al snel samen tot een concept voor uitvoering. Contact! En dat in coronatijd, blokfluitlessen geven is dan risicovol, je moet het maar aandurven. Brechtje heeft blijkbaar lef. (BR: Privé blokfluitles in geventileerde ruimte en met 1,5m afstand was sinds medio juni mogelijk. De summerschool begon in juli, maar lef heb ook ik sowieso wel;) ).
DE LESSEN
Alles is anders en nieuw. We raken gemakkelijk met elkaar in gesprek en het ijs is snel gebroken, buiten is het dertig graden. We zitten gelijk in mijn focus voor deze lessen; ritme, ritmefiguren, cadans, zoals al eerder telefonisch afgesproken. We zijn begonnen.
De lessen zijn goed gestructureerd en al snel is duidelijk dat ik te maken heb met een doorwrochte professional en docente. Met een aantal technische sonderingen en vragen is zij snel op de hoogte van mijn vaardigheden en niveau. Ik krijg wat onbekende muziek voorgeschoteld en ik mag tonen hoe ik een nieuw stuk muziek aanpak, hoe ik de bladmuziek aanvlieg en ook hoe ik mijn instrument hanteer.
Zij verzoekt mij ineens een glazen blokfluit te maken van de alt die ik in mijn handen heb waar ik niet hard in kan knijpen natuurlijk en of ik de zinnen kan lezen in de muziek. Al gauw merk ik dat ik stevig aan het werk ben met een lach. Hier kwam ik voor en hier ga ik iets leren het is weliswaar een warme ‘summer’ maar ook een ‘school’. Aan het einde van de les boordevol info maar vooral enthousiasme weer naar huis, ik ga oefenen en tot de volgende keer.
“Eric wat zijn kenmerken van muziek?” Daarmee gaat de volgende les verder. “Nou ja eh, melodie, ritme, toonvorming en zo”. “Ja, ja, en?”, vraagt ze. Stilte van mijn kant. “Stilte”, zegt Brechtje. Er valt een korte stilte en we schieten in de lach en in de roos. De stilte voor het begin van een stuk welke concentratie mogelijk maakt en het contact voor samenspelen en ook de ruimte tussen de noten. De spannende stilte die aangeeft dat het stuk niet klaar is. De stilte aan het einde van het stuk als je je blokfluit nog in je mond hebt. Ik heb nog steeds veel aan de stilte die ik van Brechtje geleerd heb. Het geeft me ook de broodnodige rust in mijn hoofd terwijl ik aan het spelen ben, wat een contrast met de eerdere drukte en het harde werken. Ik kan weer een glazen blokfluit in mijn handen hebben, juist door die stilte.
IMPROVISATIE Of ik kan improviseren met muziek en instrument? Geen idee, nooit gedaan. Zou leuk zijn op bas en tenor. Of ik tenor speel, nou ja niet zo makkelijk als de alt maar a la. We raken aan de praat over het hanteren van de instrumenten in dit geval de spreiding van de vingers. Beetje opletten en goed voelen wat er gebeurd in je lichaam is erg belangrijk. Chronisch spanningen leiden tot chronische klachten daar zijn we het beiden over eens. Muziek maken gaat ook voor een belangrijk deel over het ‘hanteren’ van je lichaam, de grotere blokfluiten zijn op dit gebied soms veeleisend. Aangeleerde fouten, zeker overmatige spanningen zijn moeilijk af te leren. Een goed lichaamscontact, gewaarwording van spanning waaronder ademspanning maar ook ruggensteun en een goede speelhouding behoeven eigenlijk iedere oefensessie aandacht. Zo begonnen we met improviseren.
Vrij improviseren- heb ik geleerd- is spanning en ontspanning tegelijkertijd. Weinig tonen en weinig afspraken. Geen bladmuziek voor je neus en dus geen nootjes om te volgen geeft ruimte. Een ruimte die je zelf kunt invullen maar samen met de ander. Voelen, contact maken en houden, dus luisteren, spelen, uitdagen, volgen, imiteren, samenwerken, tegenwerken, even uit de bocht en vooral je instrument hanteren.
Het viel me op hoe ik op een andere nadrukkelijke manier bewust werd van mijn instrument en hoe ik deze hanteerde, tegelijk werd het makkelijker om het onderlinge contact in stand te houden en te volgen. Ik werd me bewust van de meerwaarde en vooral van de onderlinge verbinding maar ook hoe die soms wegviel en ik er weer naar opzoek ging, steeds bewust van de aanwezigheid en actie van de ander. Het opende een nieuwe wereld. Zo ben ik begonnen met improviseren.
AAN ALLES KOMT EEN EINDE
Vijf lessen Summerschool, een kennismaking met een enthousiaste artieste en docente. Nieuwe kennis en de puntjes op de i gezet, een nieuwe wereld en gewoon een hele leuke tijd. Dat is wat ik heb meegenomen van de Summerschool. Op mijn leerpad werd ik onder de lantaarnpaal stilgezet met de vraag eens heel bewust en zeer aandachtig mij gewaar te worden; waar ben je, waar ben je geweest, wat zie je nu echt om je heen en welke kant ga je op. Muziek leren en spelen kent geen cruise control.
Opvallend, na de Summerschool droom ik muziek.
Met dank aan Brechtje Roos.
Eric van Dijk
Den Haag, augustus 2020.
LINKS
Vrij spel, improvisatieworkshop, november '20
Summerschool, zomer '21